Bipolaire stoornis, voordien ook wel manisch-depressieve stoornis genoemd, is een psychische aandoening gekenmerkt door extreme wisselingen in de gemoedstoestand. Periodes waarin iemand zich heel energiek en opgewekt voelt, de zogenaamde manie, wisselen zich af met periodes van neerslachtigheid en depressie. Tijdens een depressie voelt iemand zich heel somber en onzeker.
Depressie veroorzaakt door een bipolaire stoornis duurt ten minste twee weken. Een manische periode kan enkele dagen of weken duren. Sommige mensen zullen verschillende keren per jaar stemmingswisselingen hebben, terwijl anderen slechts zelden.
Bipolaire stoornis komt vaak voor op jongvolwassen leeftijd (ca. 20 jaar), zowel bij mannen als bij vrouwen. De aandoening kent twee belangrijke types: type 1-stoornis en type 2-stoornis.
Een type 1-stoornis wordt gedefinieerd door het voorkomen van manische, depressieve en gemengde periodes. Een type 2-stoornis wordt gekenmerkt door hypomane periodes en depressieve periodes. Hypomanie is een verbetering van de stemming, die duidelijk verschilt van de normale toestand.
Meestal is het zo dat depressieve periodes de overhand hebben. Toch is bipolaire stoornis niet hetzelfde als de ziekte ‘depressie’ en is de behandeling ook anders. Mensen met een bipolaire stoornis hebben problemen met het dagelijkse leven (school of werk) of het onderhouden van relaties. Tijdens een manie kunnen zij ook dingen zien, horen en denken die niet kloppen met de werkelijkheid.
Erfelijke factoren spelen een belangrijke rol bij het ontstaan van een bipolaire stoornis. Er bestaat een grotere kans om de aandoening te ontwikkelen als een familielid ook met een bipolaire stoornis kampt. Externe factoren, zoals extreme stress, traumatische ervaringen of ziekte, kunnen ook van invloed zijn op de ontwikkeling van een bipolaire stoornis.
Wat zijn de symptomen van een bipolaire stoornis?
Er zijn drie belangrijke symptomen bij bipolaire stoornis: manie, hypomanie en depressie.
Tijdens een manie kunnen mensen met een bipolaire stoornis een emotionele high voelen. Patiënten kunnen opgewonden, impulsief, euforisch en vol energie zijn. Tijdens een manie kunnen zij zichzelf, de familie of ook anderen blootstellen aan gevaren.
Typische verschijnselen in een manische periode zijn:
- Roekeloos gedrag;
- Veel geld uitgeven;
- Grote risico’s nemen;
- Snel boos worden;
- Ondoordachte beslissingen nemen;
- Onbeschermde seks;
- Druggebruik.
Kenmerken van hypomanie zijn een verbetering van de stemming en wordt over het algemeen geassocieerd met een type 2-stoornis. Het lijkt op manie, maar het is niet zo ernstig. In tegenstelling tot manie, is hypomanie niet problematisch op het werk, op school of in sociale relaties.
Mensen met hypomanie hebben volgende symptomen:
- Fysieke rusteloosheid;
- Verhoogde spraakzaamheid;
- Concentratiemoeilijkheden;
- Verstrooidheid;
- Minder behoefte aan slaap;
- Verhoogde seksuele interesse;
- Buien van onverantwoord gedrag;
- Toename van sociale omgang.
Een periode van depressie kenmerkt zich door:
- Diepe droefheid;
- Hopeloosheid;
- Verlies van energie;
- Veranderde eetlust;
- Gewichtsverlies;
- Gebrek aan interesse in activiteiten;
- Concentratiestoornissen;
- Schuldgevoelens;
- Perioden van te weinig of te veel slaap;
- Zelfdodingsgedachten.
Hoewel het geen zeldzame aandoening is, is de diagnose van een bipolaire stoornis moeilijk vast te stellen. Soms zijn kenmerken van manische en depressieve periodes gelijk aanwezig of wisselt de stemming heel snel van depressie naar manie en omgekeerd. Dit noemt men ook ‘rapid cycling’.